7 tips voor een wandelvakantie in Noord-Limburg

Als geboren Zuid-Limburger was ik altijd ervan overtuigd dat Limburg stopte ergens rond Sittard. Daar eindigt het Heuvelland, wat, toch in ieder geval voor mijn gevoel, Limburg definieerde. Verder naar het noorden kwam je al snel in Noord-Brabant, België of Duitsland terecht. Toen we dus op zoek gingen naar een uitvalsbasis voor een wandelvakantie, verwachtte ik van Noord-Limburg dan ook landschappen en dorpjes uit de liedjes van Rowwen Hèze: lage, vlakke, weidse veengrond. Stel je aldus mijn verbazing voor toen ik, in het noordelijkste puntje van mijn geboorteprovincie aangekomen, plotseling heuvels tegenkwam. En zelfs een berg! Al had dat dan weer meer te maken met de beperkte conceptie van ons Nederlanders om een dergelijke landmassa te definiëren. En over die week durende verbazing over de pracht van het Noord-Limburgse landschap en de wandelingen die je daar kunt maken, gaat deze blog!

Een wandelvakantie in Noord-Limburg: praktische zaken

Ons huisje lag in Ottersum en daarmee redelijk centraal tussen de in deze blog genoemde natuurgebieden. Alles is in ongeveer een half uur te rijden, en dan heb ik er geen rekening mee gehouden dat steden als Nijmegen en Venray ook nog binnen deze cirkel liggen. Deze regio is dus bij uitstek geschikt als uitvalsbasis voor deze wandelvakantie.

Overigens is deze blog, waar ik het om googletechnische redenen over Noord-Limburg heb, eigenlijk nogal een topografisch allegaartje. Het beschrijft activiteiten in drie provincies en twee landen. Nationaal park de Maasduinen en de St. Jansberg liggen bijvoorbeeld in Limburg. De Mookerheide ligt dan weer half in Gelderland en half in Limburg en Grave is zo Brabants als worstenbrood. Het Reichswald is, maar dat had je zelf ook al bedacht, ontzettende Sherlock Holmes die je daar zit te wezen, van ze Germans.

Wandeling 1: Het Reichswald

Ook al wordt in deze coronatijd gevraagd om je niet over grenzen te begeven, vind ik het de moeite waard om je deze tip toch aan de hand te doen. In dit woud kun je namelijk met gemak een middelgrote stad loslaten en daar nog steeds niks van merken. Het heet dan ook niet voor niets een woud. En het is er een met een imposante en tastbare geschiedenis. Want waar veel mensen goed op de hoogte zijn van Operation Market Garden, al is het maar door de minstens 15 uur durende film A Bridge Too Far, heeft hier in de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog een andere forse veldslag plaatsgevonden.

Geschiedkundig intermezzo: Operation Veritable

Onder de codenaam Operation Veritable wilden de Geallieerden tussen Maas en Rijn door doorstoten naar het Duitse Ruhrgebied. De dooi van februari ’45, de onder water gezette omgeving en het landschap zelf maakten deze eerste stappen op het Vaterland een bloedige onderneming. Tanks konden niet worden ingezet, waardoor iedere meter door Jan Soldaat moest worden veroverd in brute man-tot-man-gevechten. In het stukje bos dat je gaat doorkruisen, een wandeling van ongeveer 4 uur, hebben over de 60.000 man het leven gelaten. Denk daar gerust even zo nu en dan over na, voor zover het woud je daar niet zo nu en dan toe dwingt.

Wat zie je hier nog van tijdens je wandeling?

Het beste kun je deze geschiedenis ervaren als je je auto parkeert op de parkeerplaats aan de Ketelstraat/Grafwegener Staße. Binnen 100 meter na de start van je wandeling vind je aan je linkerkant, langs de zoom van het woud, een uitgebreide loopgravenstelling liggen. Tijdens je tocht door de westelijke ‘kop’ van het woud kom je deze met regelmaat tegen. Je moet er een beetje voor opletten, maar er zijn er legio. Ook is het landschap bezaaid met inslagkraters en vonden we op de top van een van de heuvels een goed verscholen bunker. Rond deze inslagkraters vind je, als je geluk hebt en goed zoekt, nog granaatscherven en andere overblijfselen. Met al deze geschiedenis in het achterhoofd is dit een van de imposantste wandelingen over een slagveld die ik maakte.

Waar moet je nog meer op letten?

Er is geen duidelijk aangegeven route door het bos, dus we zijn enkel met Google Maps gewapend, op weg gegaan. Het woud is weliswaar gigantisch, maar kent veel rechte paden en weggetjes die op elkaar uitkomen. Dus ook zonder vastomlijnd pad (doe dit ook zeker niet, maar laat je een beetje leiden door het glooiende landschap) kun je met gemak je weg vinden. En kijk tijdens je wandeling niet alleen om je heen om overblijfselen van de veldslag, het Reichswald heeft ook zat aan natuurschoon te vinden, van vogels tot groter wild als herten, reeën en zwijntjes!

Wandeling 2: De Sint Jansberg

In feite een uitloper van het Reichswald en een goed voorbeeld van het gebrek aan Nederlands perspectief op het concept ‘berg’. Wat niet wil zeggen dat je niet omhoog en omlaag gaat; zeker niet. Je kunt er zelfs een aardig potje mountain(!)biken, maar daar deze blog over wandelvakanties gaat, zal ik je daar niet mee vermoeien. Wat kom je hier dan onderweg tegen? Ook hier vliegt de geschiedenis je om de oren met de grondvesten van een Romeinse villa en een schattige oude watermolen. Maar los daarvan is een wandeling door/over de Sint Jansberg een verzameling glooiende paadjes door een schitterend loofbos, langs weilanden zoals je die met het meer zuidelijke gedeelte van Limburg associeert en langs kabbelende beekjes. Rond de Witteweg vind je voldoende parkeergelegenheden, pannenkoekenrestaurants én het beginpunt van diverse routes.

Wandeling 3: De Mookerheide

Als je tijdens je basisschooltijd een paar seconden hebt opgelet (of ooit op een biercantus de tekst van Jan Klaassen de trompetter hebt meegelald) dan weet je dat de Mookerheide een bijzondere plek inneemt in de vaderlandsche geschiedenis. De Slag op de Mookerheide vond plaats tijdens de Tachtigjarige Oorlog en kostte het leven aan twee van Willem Alexander z’n voorouders. Van díe geschiedenis vind je verder weinig meer terug, maar er zijn wel overblijfselen te vinden van andere oorlogen die in dit gebied hebben geraasd.

Zo kom je tijdens je wandeling twee verdedigingsschansen terug, de Mookerschans en de Heumense schans. Deze ster- of vierkantvormige bolwerken uit de 17^e eeuw zijn goed herkenbaar in het landschap en bieden een mooi uitzicht om het omliggende heidegebied. Bij de Mookerschans staat ook nog een uitkijktoren, waarop je het hele Maasdal af kunt kijken. Overigens was de Mookerheide ook tijdens Operation Market Garden een slagveld, waar je de inslagkraters hier en daar nog in het landschap terug kunt vinden.

Deze wandeling voert je daarnaast door een afwisselend bosgebied met, ironisch genoeg, beperkte hoeveelheden heidegrond. Als je geluk hebt, kom je onderweg ook nog wat Schotse Hooglanders tegen. Wat je sowieso aan kunt doen is het Jachtslot en omliggende kassen. Parkeren kun je het beste langs de Groesbeekseweg in de buurt van Herberg ’t Zwaantje, waar de meeste van de wandelroutes beginnen.

Wandeling 4: Nationaal park de Maasduinen

Deze laatste stop tijdens je wandelvakantie levert je weer een volstrekt ander soort natuur op. Nationaal park de Maasduinen is een gebied waar stuifzandvlaktes, vennetjes, bossen en heide elkaar constant afwisselen. En, als variatie op het cliché wat de Schotse Hooglander inmiddels wel een beetje geworden is, hebben ze hier Nederlandse landgeiten!

Ook hier is de recente geschiedenis een belangrijk onderdeel van de amusementswaarde van deze wandeling. Onderweg kom je namelijk langs de ruïne van Kasteel Bleijenbeek.Tijdens de tweede Wereldoorlog werd dit landhuis uit de 14^e eeuw grotendeels verwoest tijdens Operation Veritable. Je kunt een afspraak maken om de ruïne tijdens je wandeling te bezoeken, maar ook vanaf de weg zijn de hopen stenen met kogelgaten erin een imposant schouwspel.

Nationaal park De Maasduinen is een natuurgebied dat zich over een groot gedeelte van Noord-Limburg uitstrekt. Daardoor is een beetje planning van je bezoek wel handig; het is bijna ondoenlijk om alle hoogtepunten in één wandeling te frotten. Het Quin (een mooi uitzichtpunt over alles wat de Maasduinen te bieden hebben) ligt bijvoorbeeld totaal niet in de buurt van de Kasteelruïne en heeft een eigen parkeerplaats. Check daarom even op de site van Staatsbosbeheer waar je het beste kunt parkeren om te zien wat je wil zien.

De dorpjes en stadjes van Noord-Limburg: ook het bezoeken waard

Naast deze natuurgebieden zijn er ook zat mooie en interessante dorpjes en steden te bezoeken tijdens je Noord-Limburgse wandelvakantie. Gennep en Grave zijn wat mij betreft de interessantste. Hier is waarom:

Gennep

Schattig oud centrum met leuk centraal pleintje. Daarnaast kun je vanuit de Martinustoren vele wandelingen beginnen. Deze toren is het enige dat van de oude St. Martinuskerk overbleef na de Tweede Wereldoorlog en is te beklimmen. Van daaruit kun je een mooie wandeling langs de oude stadswallen en de uiterwaarden van de rivier de Niers naar het Genneperhuis lopen. Van deze oude burcht (waarschijnlijk is rond 900 begonnen aan de bouw) is erg weinig meer over, nadat het in de 18^e eeuw werd opgeblazen. Nu biedt een uitkijkplatform een mooi zicht op de omliggende landerijen en het water van Maas en Niers.

Grave

Bij het inrijden van het centrum van Grave zie je al snel dat het een stadje met historie is.  Dit vestingstadje moet het niet alleen hebben van zijn verder weg gelegen geschiedenis, ook hier vind je genoeg herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. De John S. Thompsonbrug was één van de bruggen die tijdens Market Garden veroverd moesten worden (en werden) op weg naar Arnhem. In de uiterwaarden vind je ook nog de nodige bunkers terug die aan deze slag herinneren.

Mocht je nog op zoek zijn naar meer plekken die herinneren aan de Tweede Wereldoorlog, dan kun je ook in Milsbeek, Mook of nogmaals in het Reichswald terecht.

Noord-Limburg: alles voor een gevarieerde én boeiende wandelvakantie

Zoals je ziet is er genoeg te doen in Noord-Limburg en doet het gebied niet onder voor de attracties van het zuidelijke Heuvelland. Dit betekent weliswaar een lichte schok voor mijn wereldbeeld, maar dit soort kleine dingen houd je toch. Én als laatste poging tot overtuiging: de Noordlimburgers hebben een bijzondere voorliefde voor exotische dieren. We telden vijf struisvogels en twee lama’s tijdens ons verblijf! Ik maak geen grap!