Arctisch avontuur op adembenemend Spitsbergen

 

Stel je even voor: je staat op het punt om je zomervakantie naar Noord-Noorwegen te boeken. Voornaamste doel: de populaire eilandengroep Lofoten. Je hebt inmiddels al ontdekt dat de nabijgelegen archipel Vesterålen en het nog iets noordelijker gelegen eiland Senja ook absoluut de moeite waard zijn, dus die neem je ook in je reisprogramma op. Dan sta je thuis naar je Ikea megawereldkaart aan de muur te staren en zie je daar ver boven Noorwegen nog een eiland liggen: Spitsbergen. Vrijwel direct kom je tot het volgende besef: veel dichterbij ga je waarschijnlijk nooit meer komen. Dus waarom niet ook Spitsbergen verkennen? Aldus geschiedde. Reisman Tinus verbleef 72 uur op deze magische plek.

Geland op Spitsbergen!

Geland op Spitsbergen!

Stukje geschiedenis van Spitsbergen

Eventjes terug in de tijd. Terug naar de hoogtijdagen van de Hollandse scheepvaart. Toen wij Hollanders al varend de wereldzeeën bedwongen. Toen, in 1596 om precies te zijn, onze eigen Willem Barentsz onderweg naar Nova Zembla was om een noordelijke route naar Oost-Azië te vinden en Spitsbergen ontdekte. Trouwens, wat hij allemaal op had toen hij die naam bedacht mag Joost overigens weten. Als er iets is dat de bergen op Spitsbergen zeker niet zijn, dan is het wel spits. Stomp en afgevlakt, dat dan weer wel.

Niet echt spitse bergen, toch?

Niet echt spitse bergen, toch?

Sinds 1925 heet de archipel (inderdaad: het betreft een eilandengroep van 3 grotere en zo’n 80 kleinere eilanden) officieel Svalbard. Echter, het grootste en enige bewoonde eiland wordt nog altijd met Spitsbergen aangeduid. Ik blijf het als rechtgeaarde Nederlander in het vervolg van deze blog sowieso lekker Spitsbergen noemen.

Longyearbyen, hoofdstad van Spitsbergen

Vanaf het vliegveld is het slechts een kilometer of 5 met een taxibus naar de ‘hoofdstad’ en uitvalsbasis Longyearbyen. Bespaar je de moeite van het huren van een auto; wegen zijn er amper. Verwacht ook geen wereldstad met state of the art architectuur of grootschalige attracties. Een paar wijds opgezette straatjes met gekleurde houten gebouwen, dat is het wel zo’n beetje. De meest in het oog springende gebouwen zijn de kolencentrale die voor alle elektriciteit zorgt en de universiteit voor arctische studies.

Kolencentrale van Longyearbyen

Kolencentrale van Longyearbyen

Longyearbyen heeft wel alle voorzieningen die je mag verwachten van een stadje. Er is 1 supermarkt, meerdere hotels, een aantal restaurantjes en wat kledingwinkels voor wat extra warme outdoorkleding. 

Hoofdstraat in Longyearbyen

Hoofdstraat in Longyearbyen

In Longyearbyen wonen ongeveer 2000 mensen, grofweg de helft van de totale populatie van Spitsbergen. Opvallend is het grote aantal nationaliteiten. Die eerder aangehaalde universiteit is daar in grote mate verantwoordelijk voor. Vrijwel alle inwoners hebben ook minimaal 2 baantjes. Veel werken op de universiteit (of studeren er) en zijn daarnaast actief in toerisme, bijvoorbeeld als gids.

Wat valt er te beleven op Spitsbergen?

Meer dan genoeg! Je kan talrijke excursies boeken. En excursies boeken op Spitsbergen, dat wil je. Sterker nog, dat moet je. Zonder gids voorzien van geweer mag je je namelijk niet buiten Longyearbyen begeven vanwege de kans dat je oog in oog komt te staan met een ijsbeer. En Longyearbyen is absoluut de moeite waard, maar voor die paar straatjes hoef je geen dag uit te trekken. De hele dag op je hotelkamer gaan zitten duimen draaien lijkt me nou ook geen reële optie. Daarvoor reis je niet helemaal naar Spitsbergen. Dus, boeken maar, die excursies. Doe dit thuis ruim van tevoren in verband met beperkte beschikbaarheid. Geeft je ook gelijk wat meer tijd om aan de schrikbarend hoge prijzen te wennen.

Rendier pal onder hotelraam op Spitsbergen

Rendier pal onder hotelraam

Avondwandeling bij Longyearbyen

Op onze eerste avond zijn we onder leiding van een Roemeense (!) gids een berg net buiten de grootste nederzetting opgeklommen. Verwacht hier geen goed gemarkeerde paden; gewoon kriskras naar boven struinen. Geinig: terwijl je dit doet vertelt de gids dat je door het bos banjert. “Hoe dan?”, vraag je je af. Nou, dat bos blijkt uit berkjes te bestaan die vanwege het klimaat maximaal 30 cm hoog groeien. Zodra je vervolgens meer op de bodem onder je gaat letten ontwaar je her en der ook wat kleurige bloemetjes. Sommige met toepasselijke namen als poolpapaver en arctische paardenbloem. Je gaat direct wat meer oppassen waar je je voeten neerzet.

Op de top wordt duidelijk waarom je grof geld voor deze tocht hebt betaald. Wat een spectaculair uitzicht in de middernachtzon! Nu pas zie je hoe geweldig Longyearbyen ligt aan de Adventfjord met de (ja echt) stompe bergen eromheen. 

Longyearbyen op Spitsbergen

Longyearbyen

Terug in Longyearbyen geniet je rond middernacht nog van een lokaal pilsje van de meest noordelijke bierbrouwerij ter wereld in de stralende zon. Heerlijk en onwerkelijk!

Biertje in de middernachtzon op Spitsbergen

Lokaal biertje in de middernachtzon

Fatbiketour op Spitsbergen

Goesting in nog wat meer lichaamsbeweging? Wat te denken dan van een tochtje op een fatbike, een mountainbike met van die pokonbanden? En zeg nou zelf: klinkt toch leuk, blokkie om op het fietsie in de buurt van de noordpool! Samen met onze gids, een Duitse studente, uiteraard met een geweer op d’r rug, verkenden we de omgeving van Longyearbyen. 

Fatbike tocht met geweer op Spitsbergen

Fatbiketocht met geweer

Al snel begeef je je in een desolaat landschap en voel je je erg klein worden. Onderweg maak je een stop voor hét fotomoment op Spitsbergen: op de gevoelige plaat met het pas-op-voor-ijsberen verkeersbord. Leuk feitje: dit is het enige verkeersbord met een zwarte achtergrond. De reden hiervoor laat zich gemakkelijk raden: hoe beeld je anders zo’n ijsbeer af? 

Nog iets verder tref je de resten van een Duits vliegtuigwrak uit de Tweede Wereldoorlog aan. Je moet overigens wel goed kijken om er nog iets van een vliegtuig in te herkennen. 

Duits vliegtuigwrak op Spitsbergen

Duits vliegtuigwrak

Onze fatbiketoer eindigde voortijdig helaas. De route was zo modderig dat de wielen constant vastliepen. Dat deed echter helemaal niks af aan de ervaring. 

Barentsburg

Per boot kan je een bezoek brengen aan de Russische mijnbouwnederzetting Barentsburg aan de Grønfjord. “Wacht even,” denk je vast. “Een Russisch dorp waarvan de naam verwijst naar de Nederlandse Willem Barentsz?” Ja en nee. Geloof het of niet: in de jaren ‘20 van de vorige eeuw was Barentsburg in Nederlands bezit. Als hommage aan één van Neerlands grootste ontdekkingsreizigers werd het toenmalige Green Harbour omgedoopt tot Barentsburg. 

Houten trap en huizen in Barentsburg op Spitsbergen

Houten trap en huizen in Barentsburg

Door financiële problemen heeft Nederland de aangelegde steenkolenmijn nooit in productie genomen en begin jaren ‘30 verkocht aan een Russisch staatsbedrijf. De Nederlandse plaatsnaam leeft dus nog altijd voort. Tegenwoordig heeft Barentsburg nog enkele honderden inwoners, met name Russen en Oekraïners. De steenkolenmijn is niet langer rendabel; belangrijkste inkomstenbron tegenwoordig is toerisme.

Kapelletje in Barentsburg

Kapelletje in Barentsburg

De bootreis is al een beleving op zich. Langs de kust vaar je door de Isfjord en torenen de inmiddels bekende afgevlakte bergen boven je uit. Onderweg passeer je het verlaten Russische mijnbouwplaatsje Groemant.

Groemant op Spitsbergen

Groemant

Eenmaal aan land loop je vanuit de haven een lange, gammel aandoende houten trap op. Dan passeer je een aantal oudere houten huizen, maar je ziet ook kleurrijke, modernistische appartementencomplexen in typische Sovjetstijl. Het geheel heeft een surrealistische aanblik. Een houten kapelletje oogt oud. Dit is slechts schijn. Het is een eerbetoon aan de 141 slachtoffers van een vliegtuigcrash vlakbij Barentsburg in 1996. Vanzelfsprekend mag in Barentsburg een borstbeeld van Lenin ook niet ontbreken.       

Lenin in Barentsburg

Lenin in Barentsburg

Pyramiden

Nee, ik maak niet opeens een uitstapje naar Egypte. Ik doel hier op nóg een Russische mijnwerkersnederzetting, vernoemd naar de geometrische vorm van een nabijgelegen berg. In tegenstelling tot Barentsburg is Pyramiden op enkele tientallen permanente inwoners na verlaten. Het staat te boek als spookstad en is in die hoedanigheid inmiddels een toeristische attractie. 

Welkom in Pyramiden op Spitsbergen

Welkom in Pyramiden

Een bezoek aan Pyramiden kost je een hele dag. De vaartocht ernaartoe duurt een uur of 3. Met wat geluk (en dat hadden we) spot je onderweg rendieren, poolvossen en beloega’s. Bovendien krijg je een prachtig uitzicht voorgeschoteld op de Nordenskiöldgletsjer. Voor lunch wordt gezorgd: walvisvlees van de barbecue. En als toetje een whiskey met net opgevist ijs. Beetje toeristisch, maar ach, smaakt prima.

De aankomst in het haventje is een mijlpaal. Pyramiden ligt namelijk op ruim 78 graden noorderbreedte (ter vergelijking: Nederland ligt op 51° NB en de noordpoolcirkel op 66° NB). Daarmee bereikten we het meest noordelijke punt van onze reis en waarschijnlijk van al onze reizen die nog op ons wachten.

Haventje van Pyramiden op Spitsbergen

Haventje van Pyramiden

Sovjetverleden

Pyramiden heeft iets onheilspellends. Vervallen Sovjetgebouwen en roestig bouwmateriaal tegen een achtergrond van imposante, deels met sneeuw bedekte bergen. En dan te bedenken dat hier, op zo’n onherbergzame plek niet ver van de noordpool, mensen kunnen wonen. 

Een oude Sovjetbus brengt je vanaf het haventje naar Pyramiden. Hier word je geacht je kuddedierstand aan te zetten en braaf achter de gids aan te hobbelen. Nergens mag je zonder toestemming naar binnen. De gids leidt je een gebouw in dat het beste valt te omschrijven als een soort gemeenschapshuis. Hier was plaats voor sport ende vermaeck voor de kompels; onder de talrijke vertrekken een heuse danszaal, een ruimte met piano, maar ook een sporthal.

Zodra je dit gebouw verlaat kijk je samen met Lenin uit over een brede allee met aan weerszijden appartementencomplexen en de Nordenskiöldgletsjer ver op de achtergrond. Hier betrapten we die Russen trouwens op een klein stukje humor: zij noemen dit liefkozend de Champs Élisées.

Lenin kijkt uit over de Champs Élysées van Pyramiden

Lenin kijkt uit over de Champs Élysées van Pyramiden

Spitsbergen: een onvergetelijke ervaring

Spitsbergen is ongetwijfeld niet het eerste wat in je opkomt als je volgende vakantiebestemming. Het klimaat is weinig uitnodigend en van alle prijzen daar springen spontaan de tranen in je ogen. Maar oh, wat een bijzondere plek! De historie, de lokatie, de natuur, de Russische invloeden…constant besefte ik hoe bijzonder het was daar te zijn. En dat met dank aan een blik op onze Ikea-wereldkaart thuis aan de wand. Dus ben je toevallig ‘in de buurt’ en heb je een voorliefde voor afgelegen, onherbergzame bestemmingen, neem dan op z’n minst Spitsbergen in overweging! 

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *